27 Eylül 2010 Pazartesi

Deus sive Natura


Tanrı, kavramını, kendisini teşkil edecek başka bir şeyin kavramına borçlu olmayandır. Tanrı kendisini var olmaktan alıkoyamaz, çünkü Tanrı'nın özü var olmasını içerir. Kavramını , başka ''şeylerin'' kavramına borçlu olan diğer ''şeyler'' moduslardır ve Tanrı dışında her şeydirler. Var olan her şey Tanrı'dadır. Bu halde her şey 'Tanrıdır'. Her şey olan aynı zamanda hiç bir şeydir. Yani Tanrı ne yaratır, ne müdahale eder, ne yardım eder, ne de cezalandırır.
Şimdi bir karton kutu düşünün. Bunu küçük parçalar halinde çizin. Bu parçalar kutunun olduğu şey değildir. Bu parçalar kutu özelliğine sahip değildirler. Ama Kutu, parçalarının olduğu her şeydir. Tanrı açısından da durum budur. Tanrı modusların olduğu her şeydir; ama modusları onun olduğu şey değildir. Tanrı tüm şeyleri, ''modusları'' yaratmaz. Ve aslında Tanrı hiç bir şeyi yaratmaz çünkü her şey onun özünden zorunlu olarak çıkar, türer veya ürer. Bu duruma, her türlü şeylerin tamamlanmış dizisi sonucunda biz Tanrı için doğa/evren diyebiliriz. Biz de bu doğanın işleyişinde parçayız. Bu da gösteriyor ki 'tüm şeyler' bir sistem oluşturur. [Bu sistem dediğimizi Kant'çı anlamda düşünmeyin, yani yazdıklarım bize tüm şeyleri düzenli bir sistem olarak düşünmemiz gerektiğini söylemez, o sistemin zaten kendiliğinden var olduğunu söyler.]

Yazı hakkında: Bunlar, Amsterdam doğumlu büyük filozof Benedictus de Spinoza'nın (Baruch Spinoza [1632- 1677 ruhu şad olsun]), 'ethica' adlı eserinde Tanrı ile ilgili görüşlerinin çok kısa bir bölümüdür. Direk 'ethica'dan' alıntı yapmadım, kendimce bu görüşleri derleyip, toparlamaya ve kısaca aktarmaya çalıştım. Bu filozofun düşünce tarihindeki öneminden dolayı yazılarımda, ilerleyen zamanlarda, Spinoza'ya tekrar değineceğim. Ayrıca Tanrı kelimesini büyük harfle yazma nedenim, onu özel isim olarak gördüğüm/hissettiğim içindir.

2 yorum:

Büşra Bayram dedi ki...

bence yazı başarılı. ben siz yazdnız sanmıştım ki :)(

M.N.Yorulmaz dedi ki...

Hayal Meyal, yazı benim eserim elbette. Spinozanın Tanrı hakkındaki düşüncelerinin ufak bir bölümünü kendi yorumumla aktarmaya çalıştım. beğendiğinize sevindim